Мэдээ мэдээлэл

Манба Дацан эмнэлгийн их эмч Л.Энх-Амгалантай хэрэх өвчний талаар ярилцлаа. Хэрэх өвчний шалтгаан нөхцөл, ангилал, шинж тэмдэг, эм, засал, идээ унд, явдал мөрөөр эмчлэх аргыг уламжлалт анагаах ухааны эртний гайхамшигт ном зохиолуудад дэлгэрэнгүй бичсэн байдаг. Гэвч хэрэх өвчний талаар УАУ-ы онолын үүднээс судалсан бүрэн хэмжээний судалгаа одоогоор байхгүй. Тиймээс Манба Дацан эмнэлэгийн эмч, мэргэжилтнүүд, Оточ Манрамба Их сургуулийн багш, эрдэмтэд хамтран уламжлалт анагаах ухаанд хэрэх өвчний шалтгаан нөхцлийг хэрхэн тайлбарласныг судлан, эмчилгээний арга хэлбэрүүдийг практикт нэвтрүүлэхээр зорьж ажиллаж байна.  -Юуны өмнө хэрэх гэж ямар өвчин болох, юунаас шалтгаалан үүсдэг талаар хэлж өгөхгүй юу? -Хэрэх өвчин нь голлон үе мөчинд тохиолддог. Шар ус, гурван гэм, үений барилдуулагч бад...

Манба Дацан хийдийн тахилч лам Б.Цогтгэрэл, голч лам Ц.Цогтбаяр нартай балин тахилын утга учрын талаар ярилцлаа. Ц.Цогтбаяр лам Манба дацан хийдэд 20-иод жил тасралтгүй шавилж байгаа бөгөөд тус хийдэд найман жил тахилч ламын үүргийг гүйцэтгэсэн юм. Харин Б.Цогтгэрэл лам 1995 оноос Манба Дацанд шавилан сууж, 1998 оноос орон нутагт ажиллаж байгаад 2011 оноос тахилч ламаар дахин хийддээ ажиллаж байна. -Балин гэж юу вэ? Ц.Цогтбаяр: Лам, ядам, ханд дагинас, чойжинсрүнма тэргүүтэн бурхан шүтээнд өргөл болгож өргөдөг аман зоогийг балин гэдэг. Балин нь таван тансаг амттан, арвайн гурил, нарийн зайгаас /орц/ бүрддэг. Энгийнээр тайлбарлавал, зочилж ирсэн хүндээ амттай сайхан хоол хийж өгдөгтэй адил залж ирсэн лам, бурхад, ядам, ханд, чойжинсрүнма нартаа өргөл өргөж байгаа хэрэг юм. Мөн бурхан шү...

Монголчууд эрт үеэс хоол хүнсээ улирлын байдалтайгаа зохицуулан хэрэглэсээр ирсэн. Тухайлбал, эрс тэс уур амьсгалтай өвлийн улиралд энерги их алддаг учраас мах, махан бүтээгдэхүүнээр бэлтгэсэн хоолыг, зуны улиралд хөнгөн чанарын сүү, сүүн бүтээгдэхүүнээр бэлтгэсэн аяганы хийцийг өргөн хэрэглэдэг байжээ. Монголчуудын аяганы хийц гэж нэрлэж ирсэн хоол унданд бага овортой хөнгөн зууш, аарц, ааруул, бяслаг, ээзгий, өрөм, шар тос зэрэг цагаан идээ, боов боорцог, замбаа, хуурсан хурил, чанасан болон утсан мах, жимс жимсгэнэ ордог байна. Уламжлалт анагаах ухааны онолоор өвөл хүний биеийн шар үсны сүв хаагдаж, биеийн хүч тамир мууддаг тул голдуу илчлэг ихтэй айраг цагаа, үхрийн мах хэрэглэвэл сайн. Харин өвлийн адаг, хаврын улирлын эхэнд ходоодны үйл ажиллагаа мууддаг учраас буудай, тараг, шар т...

Уламжлалт анагаах ухааны Манба Дацан эмнэлэгт гадаадын улс орнуудаас олон хүн зорьж ирэн эмчлүүлдэг. Тэр дундаа Европын анагаах ухааны эмч нар ирж эмчлүүлж байсан нь олонтаа. Тухайлбал, 2011 онд Итали улсын иргэн дотрын эмч Лусиа Виансо савны хавдарын улмаас хэд хэдэн удаа хими эмчилгээнд орсоны дараагаар Манба Дацан эмнэлгийг зорьж ирэн, эмчлүүлж байсан юм. Тэрбээр уламжлалт анагаах ухааны талаар ийн хэлсэн байдаг. “Европ анагаах ухаан нь хүний нүдэнд харагдаж, гарт баригдах хэсгийг судалдаг. Тодруулбал, ил хэсгийг судалдаг. Энэ бол шинжлэх ухааны мөн чанар, бодит байдал. Эмчилгээний хоёр л арга бий. Эмээр эсвэл мэс заслаар. Гэтэл хамгийн гол нь болох энэ хоёрын эхэнд тавигдах урьдчилан сэргийлэх буюу сэтгэл заслын эмчилгээг хийдэггүй. Харин уламжлалт анагаах ухааны давуу тал нь дан ганц ...

Архангай аймгийн харъяат өндөр настан Р.Рагчаасүрэн гуай энэ удаагийн “Эмчийн ачийг дурсахуй” буланд хандаж, Манба Дацан эмнэлгийн эмч, ажилчдад талархлаа илэрхийлэхийг хүссэн юм. Түүнтэй цөөн хором ярилцлаа. -Таны бие хэзээнээс өвдөж эхэлсэн бэ. Эмч нар ямар онош тавив? -Би өнгөрсөн 2015 оны зургадугаар сарын 2-ноос эхэлж гэнэт халуураад бие өвдөхөөр нь эмнэлэгт үзүүлж, 14 хоног хэвтэн эмчлүүлсэн. Гэсэн ч нэмэр болохгүй, дахин өөр эмнэлэг рүү шилжиж, тэндээ 10 гаруй хоног хэвтээд гарсан. Хоёр эмнэлэг дамжин хэвтэх хугацаандаа бүх төрлийн шинжилгээ, эмчилгээг хийлгэж, онош тодрохгүй, бие ч сайжрахгүй, эцэстээ өвчин намдаах тариа хийлгээд гэртээ гарсан. Гэртээ гарсны дараа л биеийн халуун жаахан намдсан. Түүнээс биш байнга л халуурч, үе мөчөөр маш их өвддөг байсан. Ер нь миний үе мөч өвдд...

Монгол анагаах ухааны заслыг хатуу засал, ширүүн засал, зөөлөн засал гэж 3 ангилна. Хатуу засалд огтлох, хагалах, хусах, гаргах гэсэн дөрвөн зүйл байх бол ширүүн засалд хануур, төөнүүр, хатгах заслуудыг хамруулдаг. Харин зөөлөн засалд жин, түрхлэг, дэвтээлэг засал орно. Бид уншигчдынхаа уламжлалт анагаах ухааны талаарх мэдлэг мэдээллийг дээшлүүлэх зорилгоор уламжлалт засал эмчилгээнүүдийн тухай цувралаар хүргэхээр боллоо. Энэ удаад хануур заслын тухай мэдээллийг хүргэе. Хануур гэж юу вэ? Хануурын багажаар цул савын ханах тусгай бэлчир дээр хатгаж өвчний цусыг гадагшлуулах заслыг хануур засал гэнэ. УАУ-д өвчнийг хураангуйлан халуун, хүйтэн өвчин гэж ангилан үздэг бөгөөд хануур заслыг голлон халуун өвчинд хийнэ. Хануур заслыг УАУ-ы эмч асуух, үзэх, хүрэлцэх шинжилгээгээр өвчнийг ялган он...

Сүүлийн үед тархи, нуруу нугасны өвчлөл нэмэгдэж, яс ургалт, шохойжих зэрэг үе мөчний өвчнүүд залуучуудад түгээмэл тохиолдох болсон. Тэр ч бүү хэл бага насны хүүхдүүд ясны сийрэгжилттэй байгааг эмч мэргэжилтнүүд хэлж байна. Тиймээс энэ удаагийн “Дугаарын зочин” буландаа тархи, нуруу нугасны өвчин юунаас шалтгаалан үүсч байгаа болон хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар “Төмөрбаатар Оточ” эмнэлгийн дарга, АУ-ы магистр, УАУ-ы их эмч В.Төмөрбаатарыг урьж ярилцлаа. -Тархи, нуруу нугасны өвчин юунаас шалтгаалж үүсч байгаа талаар яриагаа эхлэх үү? -Аливаа өвчин сэтгэлээс шалтгаалан үүсдэг. Сэтгэлээс өвчин үүснэ гэхээр хүн болгон гайхдаг. Хүн өөрийн сэтгэлээ захирч чадвал идээ унд, явдал мөр нь аяндаа зөв болж байдаг. Хэрэв та зөв хооллож, өдөр бүр дасгал хөдөлгөөн хийх цаг зав гаргаж чадахгүй б...

Ханиад нь агаар дуслын замаар халдварладаг халдварт өвчин гэсэн ойлголт байдаг бол уламжлалт анагаах ухаан арай өргөн хүрээнд авч үздэг. Тухайлбал, ханиад нь дотроо хоолойн, уушгины, хамрын, халдварт ханиад гэсэн ангилалтай бөгөөд тус бүрдээ эмнэлзүйн шинж тэмдэг, эмчлэх аргатай тусгай биеэ даасан өвчин юм. Хоолойн ханиадны эхэн үед хоолой, тагнай, хамар халуун оргиж, нус гоожиж, битүүрэн сүүлдээ ихээхэн найтаах шинж тэмдэг илэрнэ. Уушгины ханиадны үед хоолой халуун оргих, загатнах, ханиалгах, толгой цээжин биеэр өвдөх шинж тэмдэг илэрч, сүүлдээ идээ, цустай цэр гарч уушгины архаг өвчин болж хувирдаг. Хамрын ханиадны үед хамар халуун оргин шархирч, нус гоожих шинж тэмдэг илрэх бол халдварт ханиад нь толгой үе мөч, хөлийн эрээн булчин өвдөж, цээжин бие хөндүүрлэн, гуя, бэлхүүсээр нүдүүлсэ...