Эрс тэс уур амьсгалтай Монгол орны нөхцөлд хүйтнээс шалтгаалах өвчлөл үүсэх магадлал өндөр. Ялангуяа өвлийн улиралд уушги, бөөр-ний өвчлөл давамгайлан илэрдэг. Энэ нь уушги бөөр нь хүйтний буюу бадганы орон болохтой холбоотой ба гадна орчны хүйтэн уур амьсгалын нөлөөллөөр тэдгээр эрхтэнд орших хүйтэн гэм болох бадган хий босч хямран өвчин үүсэх нөхцөл бүрдэнэ. Өвлийн улиралд хүйтнээс гадна утаа ихссэнтэй холбоотой уушгины өвчлөл тэр дундаа астма, бронхит, хий болон цэртэй ханиалгууд, хүндэрсэн хэлбэрийн ханиад уушгины хатгалгаа зэрэг өвчлөлийн тохиолдлууд ихэсдэг, тэдгээр нь хүндэрч уушгины хатгалгаа болох тохиолдол цөөнгүй байна. Тиймээс ард иргэд эдгээр ханиалгуудыг цаг тухайд нь эмчилж байх нь зүйтэй.
Уламжлалт анагаах ухаанд уушгины өвчнийг үндсэн 8 ангиллаар авч үздэгээс өвлийн улиралд ханиад /дагшуур ханиад, огшрон ханиах, халдварт/ цайвар хаван, уушгины хатгалгаа зэрэг өвчлөлийн тохиолдол илүүтэй. Эдгээр өвчлөлүүд өөр хоорондоо ялгаатай шинжээр илрэх бөгөөд түүүнтэй уялдаж эмчилгээний хувьд ч тусгайлсан эмчилгээ хийх шаардлага бий болно.
Уушгины дагшуур ханиадны хувьд хийн гэмээр голчлон үүсгэгдэх бөгөөд үргэлжид дагшуулж ханиана, цэр нь ховхрохдоо бэрх, хөөстэй цэр хурж үдэш, үүрийн цагт олон ханиалгана. Уушгины цайвар хаван нь олон ханиалгахаас гадна нүдний зовхи хөлийн шагай сэлхэрч бага зэрэг хавагнах шинж хавсарна. Огшрон ханиах нь бадган хүйтний гэмээс давамгайлж үүсэх бөгөөд хөх унжралдсан цэртэй олон дахин ханиалгадаг. Дээш амьсгал авахаар өргөгдөх, цээжин бие хүндэрч, дүүрч, цэр гарсаны дараа бага зэрэг тайван болно.
Эдгээр өвчнийг эдгээх аргууд олон хэдий ч та урьдчилан сэргийлсэнээр цаг хугацаа, санхүү, эрүүл мэндээ хадгалж чадна. Эдгээр өвчнөөс урьдчилан сэргийлэхэд орчны цэвэр байдал, хоол хүнсний хэрэглээ, өдөр тутмын хувцаслалт зэрэг амьдралын хэв маяг чухал. Тухайлбал, өдөр бүр гэр, ажлын өрөө, анги танхимдаа чийгтэй цэвэрлэгээ хийж, цэвэр агаар сэлгэн, ариутгал хийн, утааны улирал эхэлсэн хотын нөхцөлд агаар цэвэршүүлж, цэвэр агаарт гаран хүүхдүүдээ агаартай орчинд өсгөх, гарахдаа амны хаалт, ороолт зэргийг хэрэглэж, хүйтэн агаар залгихгүй байх, хоол хүнсэндээ шим тэжээлтэй хүнс, амин дэмээр баялаг хүнсний ногоог түлхүү хэрэглэх, шөл, зутан, жимсний шүүс, чанамал, буцалсан халуун аарц зэргийг өдөр тутамдаа, ялангуяа өвлийн улиралд хэрэглэж занших хэрэгтэй. Мөн улиралдаа зохицуулан хувцаслах нь дээрх өвчлөлүүдээс гадна бусад өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга болж чадах юм.
Хэрэв та нэгэнт өвдсөн бол уламжлалт эм тан, эмчилгээг сонгох нь үр дүнтэй. Хоол ундандаа адуу, хонины махтай сармистай шөл, бага зэрэг халуун ногоотой шөл, хөлөргөх эмчилгээ, хийцтэй цай, халуун аарц, жимсний шүүс, хөлөргөх төдий идэвхтэй хөдөлгөөн хийх зэргээр биеийн хөлсөөр өвчний уурыг гадагшлуулсанаар дээрх өвчинд тустай. Уламжлалт анагаах ухааны Манба Дацан эмнэлэг нь ханиадны явц, хэлбэрээс хамаараад төөнүүр, бумба, татлага, утлага, хоолой зайлах, хануур зэрэг эмчилгээнүүдийг хийдэг. Тухайлбал, цэртэй ханиалгаж байвал зөгийн балтай татлага, ханиалгах нь их бол тан эмтэй утлага хийх зэргээр тухайн хүний өвчний байдлаас хамаарч эмчилгээг явуулна. Ялангуяа байн байн хоолой өвддөг, хоолойны ангина, үрэвслийн шалтгаантай амьсгалын замын өвчлөлүүдийн үед эмийн эмчилгээ хийсний дараа хануур заслыг хийснээр өвчнийг дахиулахгүйгээр үндсээр нь эмчлэх боломжтой. Эдгээр эмчилгээг мөн мэргэжлийн эмчийн хяналтан дор хийлгэх шаардлагатайг анхаарах хэрэгтэй. Эмийн эмчилгээнд Мана 4, Норов 7, Сороол 4, Сороол 7 зэрэг эмийг уулгана. Мөн дээрх тангуудыг урьдчилан сэргийлэх зорилгоор ууж болно. Гүнбрүм 11 эмээр өглөө оройдоо хоолойн утлага хийх нь сайн. Эдгээртэй хавсруулан хийн бэлчирүүдээс гадна 4,5-р үесийг сайтар төөнөх нь зүйтэй. Хэрэв эдгэхгүй хүндэрч уушгины хатгалгаа болсон тохиолдолд үрэвслийн эм, уушгины бусад эмийг хавсарган өгдөг бөгөөд Уламжлалтын мэргэжлийн эмчид хандах нь зүйтэй.
Оточ Манрамба Их сургуулийн УАУ-ы тэнхимийн багш, их эмч Д.Отгонбаатар
Эх сурвалж: Уламжлалт анагаах ухаан сонин №11 (40)